‘Inspelen op toekomstige ontwikkelingen is de rode draad’
‘Als wij echt geloven in dat collectieve en solidaire pensioencontract, hoe zorgen we dan dat we alle betrokken partijen hierin meenemen?’ Misschien is dat voor pensioenfondsen wel de belangrijkste vraag, zeggen Jochem Dijckmeester, plaatsvervangend voorzitter van Pensioenfonds PGB, en Daan Heijting, directeur van PGB Pensioendiensten.
‘Pionieren zit in onze genen’, zegt Heijting. Pensioenfonds PGB gaat vèr terug. Het is dit jaar precies 90 jaar geleden dat het Pensioenfonds voor de Grafische Vakken (PGV) werd opgericht.
‘Het eerste private bedrijfstakpensioenfonds in Nederland’, aldus Heijting. Eveneens in 1929 werd het Pensioenfonds voor de Illustratiebedrijven opgericht en vijf jaar later het Pensioenfonds voor het Boekbindersbedrijf. In 1953 gingen deze drie grafische fondsen samen verder als Pensioenfonds Grafische Bedrijven. De opkomst van internet in de jaren negentig heeft enorme gevolgen voor de grafische industrie. Beroepen en bedrijven verdwijnen, de bedrijfstak krimpt. Dit heeft grote consequenties voor het bedrijfstakpensioenfonds. Het fonds – dat nu Pensioenfonds PGB heet – gaat verder als multisectoraal fonds. Dat was de strategie; niet opgaan in een ander fonds, maar groeien. ‘Vooruitkijken en inspelen op toekomstige ontwikkelingen is Pensioenfonds PGB dus niet vreemd’, zegt Dijckmeester. ‘Eigenlijk is dat bij ons de rode draad.’
Eén fonds, één uitvoerder
Inmiddels maken 14 sectoren en 2600 werkgevers deel uit van Pensioenfonds PGB. De uitvoerder is PGB Pensioendiensten. ‘Eén fonds en één uitvoerder, dat biedt veel voordelen’, zegt Dijckmeester. ‘De uitvoerder heeft maar één doel, het belang van Pensioenfonds PGB. We hebben ieder een eigen verantwoordelijkheid, maar we trekken samen op. We hebben een gedeelde visie en een gedeelde strategie.’ Pensioenfonds PGB biedt verschillende regelingen aan. ‘Eigenlijk de varianten uit het pensioenakkoord’, stelt Dijckmeester. ‘Een klassiek collectief defined-benefitproduct en opbouw in persoonlijke pensioenpotjes, die tien jaar voor de pensioendatum langzaam instromen in een collectieve voorziening. Plus combinaties daarvan.’ Heijting zegt: ‘Binnen die varianten maken de aangesloten partijen hun eigen regeling. Ze bepalen bijvoorbeeld zelf het opbouwpercentage en de franchise. Maar aan de achterkant – zoals de reglementsteksten – is alles hetzelfde.’
‘Stel je niet reactief op, maar neem zelf de regie’
Veranderende omgeving
Heijting zegt: ‘Ruim een jaar geleden zijn we gaan kijken of onze strategie goed aansluit bij de toekomst.’ Hij wijst op de sterk veranderende omgeving. ‘Bijvoorbeeld de verwachtingen van deelnemers. Ik neem mijn kinderen vaak als maatstaf. Die openen geen post en eigenlijk vinden ze mailen ook lastig. Ze doen alles met hun smartphone. En ook mensen die minder jong zijn verwachten moderne klantbediening. In de retail gaat alles digitaal.’ Bovendien komt de stelselherziening eraan. Heijting: ‘Het risico verschuift meer naar de deelnemer. Welke variant je straks ook kiest, in beide gevallen betaalt de werkgever een vaste premie. De verwachtingen van de deelnemer en de stelselherziening vragen om behoorlijke investeringen in de systemen van de uitvoerder en stellen hoge eisen aan de kwaliteit van de data. We denken dat dit leidt tot verdere consolidatie. Dat is de omgeving waarin we de komende jaren opereren.’
“Ik neem mijn kinderen vaak als maatstaf. Die openen geen post en eigenlijk vinden ze mailen ook lastig.”
Op koers
PGB – het fonds en de uitvoerder – maakte met de Argumentenfabriek scenarioanalyses. De Argumentenfabriek is een ‘denkbedrijf’, zoals ze het zelf noemen, voor argumenten, strategie en beleid. Dijckmeester: ‘We brachten in kaart welke onzekerheden er de komende vijf jaar af komen op de pensioensector en in het verlengde daarvan op PGB. Het zal niet verbazen dat de uitkomst redelijk dicht zat op de discussie die nu speelt bij de uitwerking van het pensioenakkoord. Worden pensioenkeuzes individueel of collectief? Worden de spaarproducten individueel of collectief? Wij denken dat we op basis van de producten die we nu aanbieden nog steeds op koers liggen. De producten sluiten zowel aan bij de Verbeterde Premieregeling als bij het ambitiecontract.’
Toekomstbeeld
In twee sessies in samenwerking met Nyenrode Business Universiteit keek Pensioenfonds PGB naar de toekomst van hun producten. ‘Ook met mensen van buiten de sector’, vertelt Dijckmeester. Bijvoorbeeld met een leverancier van tapijttegels die de omslag maakte naar de circulaire economie, onder andere door gebruikte tegels terug te nemen en door tegels te produceren uit afgedankte visnetten. ‘Het is inspirerend om te horen hoe zo’n klassiek bedrijf zo’n transitie doormaakt. Hoe krijg je de organisatie mee? De stakeholders?’ Hoe deden ze dat? ‘Een duidelijk verhaal vertellen, dat blijven herhalen en uitstralen dat je erin gelooft. Daar ligt voor mij de link naar het pensioenfondsbestuur.’ Hij zegt: ‘Ik ben een relatieve nieuwkomer in de pensioensector. De sector is nogal volgend en gaat reactief met veranderingen om. We zouden meer de regie kunnen nemen. Als wij echt staan voor een toekomstbeeld en er oprecht in geloven, laten we dan onze stakeholders daarin meenemen.’
‘We willen dat mensen bij ons pensioen opbouwen omdat ze tevreden zijn. Niet omdat het verplicht is’
Houvast bieden
Dijckmeester ziet veel kansen voor pensioenfondsen. ‘We kunnen houvast bieden. Aan deelnemers natuurlijk, in alle fasen van hun leven. Maar ook aan werkgevers. Toolkits ontwikkelen voor hr-medewerkers, ondernemingsraden ondersteunen bij de keuzes die ze moeten maken.’ Voor PGB staan deelnemerstevredenheid en werkgeverstevredenheid hoog op de agenda. Heijting zegt: ‘We willen dat mensen bij ons pensioen opbouwen omdat ze tevreden zijn over de regelingen en over de manier waarop ze bediend worden. Niet omdat het verplicht is.’ PGB werkt hieraan door doelgroepen te segmenteren en door aan deelnemers te vragen wat ze willen. Wat dachten ze toen ze een bepaalde brief ontvingen? Wat zou beter kunnen? Heijting: ‘Zo gaan we al die klantreizen af en proberen we iedereen goed te bedienen.’
‘Vraag door. Hebben de woorden die jij gebruikt voor de deelnemer dezelfde betekenis als voor jou?’
Hoezo flexibel?
Wat adviseren ze aan andere fondsen die willen nadenken over hun strategie? Heijting zegt: ‘Houd het doel voor ogen waarvoor je bestaat. En laat je inspireren door jonge mensen.’ Dijckmeester heeft zich als psycholoog beziggehouden met vraagstukken rondom jongeren op de arbeidsmarkt. Het valt hem op dat veel mensen in de pensioensector al jaren in deze sector werkzaam zijn en vaak een financiële of actuariële achtergrond hebben. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om zich te verplaatsen in jongere generaties. Toen hij onderzoek deed naar arbeidsvoorwaarden voor jongeren, was een van de aannames dat jongeren geen vast rooster wilden, maar flexibel werk. Toen Dijckmeester aan jongeren vroeg: wat betekent dat voor jullie, flexibel werk, kreeg hij als antwoord: ‘Dat je op tijd je rooster krijgt, zodat je je privéafspraken eromheen kunt maken.’ Hij adviseert: ‘Vraag door. Hebben de woorden die jij gebruikt voor de deelnemer dezelfde betekenis als voor jou? Zeker bij het ontwikkelen van je strategie is dat essentieel.’