‘Artificial Intelligence kan ons helpen’
‘Artificial Intelligence (AI) biedt zeker kansen, bijvoorbeeld in de communicatie met deelnemers en werkgevers’, zegt Siebe de Korte, lid van de Werkgroep Innovatie Digitale Pensioenuitvoering (IDP). ‘Maar AI brengt ook risico’s met zich mee. Het is nuttig om als pensioensector gezamenlijk op te trekken. Dan kunnen we veel van elkaar leren en hoeven we niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden.’
De Korte is business analist bij PGB Pensioendiensten, de uitvoeringsorganisatie van Pensioenfonds PGB. Bij Pensioenfonds PGB zijn verschillende sectoren aangesloten, waaronder de grafische industrie en de gedrukte media (grafimedia), de groothandel bloemen en planten en de zeevisserij. Namens PGB Pensioendiensten is De Korte lid van de Werkgroep IDP. Kennisplatforms In de werkgroep houden pensioenuitvoeringsorganisaties zich gezamenlijk bezig met innovatie. ‘We kijken naar kansen en ontwikkelingen die de pensioenuitvoering gemakkelijker, goedkoper en beter voor de deelnemers kunnen maken’, zegt De Korte. Als voorbeeld noemt hij de uniforme pensioenaangifte, waarmee werkgevers informatie over werknemers geautomatiseerd en gestandaardiseerd kunnen aanleveren bij pensioenuitvoerders. De werkgroep richt zich nu op de kansen en ontwikkelingen van AI. ‘Er zijn al initiatieven in de sector’, zegt De Korte. ‘We kijken wat we van elkaar kunnen leren en hoe we kunnen samenwerken. Een belangrijke vraag is ook hoe je op een veilige en betrouwbare manier met AI kunt omgaan.’ Een van de aanbevelingen van de werkgroep is meer kennisdeling over AI binnen de sector. ‘Dat gebeurt nu al, maar we willen dat structureler opzetten, met kennisplatforms.’ Keuzebegeleiding Er zijn al verschillende toepassingen van AI in de pensioenuitvoering. Zoals de chatbot, een geautomatiseerde manier om online vragen van deelnemers en werkgevers te beantwoorden. Ook wordt AI ingezet als ondersteuning om e-mails van deelnemers te beantwoorden. ‘AI helpt medewerkers van de klantenservice dan bij het snel vinden en formuleren van antwoorden op vragen van deelnemers’, zegt De Korte. ‘In dat geval is het klantcontact niet volledig geautomatiseerd. De medewerker doet nog een controle en zorgt voor een persoonlijke benadering.’ AI zou volgens hem in de toekomst ook kunnen helpen bij keuzebegeleiding van deelnemers. Bijvoorbeeld als een deelnemer wil weten wat de consequenties zijn als hij zijn partnerpensioen wil verhogen, of wat het effect is als hij eerder met pensioen gaat. ‘Daar moet je heel voorzichtig mee zijn’, vindt De Korte. ‘Stel dat een deelnemer een fout advies krijgt, omdat AI net niet de volledige gegevens heeft. Dat een deelnemer bijvoorbeeld de boodschap krijgt dat hij gerust eerder met pensioen kan gaan omdat hij financieel goed uit de voeten kan, terwijl dat niet zo is.’
'Met AI de effecten bekijken van eerder met pensioen gaan? Daar moet je heel voorzichtig mee zijn'
Siebe de Korte
Ethisch kader In de werkgroep is veel aandacht voor de manier waarop pensioenuitvoerders verantwoord met AI kunnen omgaan en hoe ze de risico’s kunnen beheersen. Daarbij spelen ook ontwikkelingen in de Europese wetgeving een rol. De Korte wijst op het ethisch kader, dat opgesteld is door het Verbond van Verzekeraars. ‘Dat is voor ons ook interessant. Het kader geeft handvatten. Bijvoorbeeld waar je op moet letten om AI op een verantwoorde manier toe te passen. Denk aan menselijke controle. Je moet transparant zijn en aan deelnemers kunnen uitleggen op welke manier in klantcontact gebruikgemaakt wordt van AI.’ Ook geeft het kader informatie over privacy en het omgaan met gegevens. De Korte: ‘Het biedt houvast om verantwoorde toepassing van AI in de organisatie te verankeren.’ Een van de aanbevelingen van de Werkgroep IDP is onderzoeken of er een ethisch kader opgesteld kan worden voor de pensioensector. De Pensioenfederatie neemt deze taak op zich. AI onvermijdelijk ‘AI biedt kansen’, stelt De Korte. ‘AI kan helpen in de communicatie met deelnemers en werkgevers. AI is goed in het analyseren van grote hoeveelheden data. AI kan zelfs helpen bij de besluitvorming van pensioenfondsen, bijvoorbeeld ten aanzien van het beleggingsbeleid.’ Voor sommige aspecten van AI geldt dat pensioenfondsen en pensioenuitvoerders zelf kunnen kiezen of ze er gebruik van maken. Voor andere AI-aspecten geldt dat ze onvermijdelijk zijn. Als voorbeeld noemt De Korte ChatGPT. ‘De verwachting is dat dit soort functionaliteit straks een onderdeel is van Office-applicaties. Dan kun je aan Word vragen een samenvatting te maken van een notitie. Maar zo’n samenvatting moet je wel controleren, want AI maakt fouten.’ Beveiliging en privacy Hij stelt dat het noodzakelijk is dat medewerkers kennis hebben van AI en het omgaan met data. ‘Je moet bijvoorbeeld ook weten dat je niet zomaar een Excel-bestand met deelnemersgegevens in een AI-tool moet stoppen. Dat kan alleen als je die gegevens daarvoor mag gebruiken en als de gegevens in de tool goed beschermd zijn. En het is goed om te beseffen dat AI niet perfect is. AI trekt conclusies op basis van de data die je erin stopt. Dat kan leiden tot onjuiste uitkomsten of zelfs tot discriminatie. Dat moet je blijven monitoren. Zeker als een AI-toepassing impact heeft op deelnemers of werkgevers.’ Hij concludeert: ‘Organisaties moeten intern duidelijke afspraken maken over het gebruik van data en AI.’ Minstens zo belangrijk is dat pensioenuitvoerders alleen in zee gaan met betrouwbare AI-bedrijven. ‘Heeft zo’n bedrijf de beveiliging op orde en is de privacy goed geregeld? Daar moet je op selecteren.’
'We onderzoeken hoe we AI kunnen inzetten bij het controleren van de gegevens van deelnemers'
Siebe de Korte
Datakwaliteit De Werkgroep IDP gaat zich verdiepen in een paar toepassingsgebieden van AI. Zo wordt gekeken naar de rol die AI kan hebben bij het bepalen van de werkingssfeer. De Korte: ‘Voor nieuwe werkgevers moet beoordeeld worden bij welk fonds zij aangesloten moeten zijn. AI kan helpen bij die beoordeling.’ Daarnaast kijkt de werkgroep naar de mogelijkheden van AI op het gebied van datakwaliteit. ‘Als sector zijn we voortdurend bezig met het verbeteren en monitoren van de datakwaliteit’, stelt De Korte. ‘We onderzoeken hoe we AI kunnen inzetten bij het controleren van de gegevens van deelnemers. AI kan helpen bij het signaleren van fouten in grote hoeveelheden data.’ Fraudebestrijding Ook wil de werkgroep onderzoeken in hoeverre AI ingezet kan worden voor fraudebestrijding. ‘Bijvoorbeeld als een werkgever niet al zijn werknemers aanmeldt voor deelname aan de pensioenregeling en te weinig premie afdraagt, of als een werkgever zich überhaupt niet aanmeldt’, aldus De Korte. ‘Of om te voorkomen dat het pensioen van mensen die in het buitenland woonden en overleden zijn blijft doorlopen.’ Hij stelt dat fraudebestrijding een toepassingsgebied is dat om terughoudendheid vraagt. ‘Je wilt voorkomen dat je een deelnemer of werkgever ten onrechte beschuldigt. Als je AI toepast bij fraudebestrijding moet je dat heel goed monitoren en blijven controleren. Deelnemers en werkgevers mogen erop vertrouwen dat wij onze processen zorgvuldig inrichten. AI biedt daarbij kansen, maar betrouwbaarheid staat voorop.’
'Als je AI toepast bij fraudebestrijding moet je dat heel goed monitoren en blijven controleren'
Siebe de Korte