INTERVIEW
Meer hersteltijd: helpt dit de pensioenfondsen?
‘De minister wil voorkomen dat hij iets introduceert dat niet aansluit op waar we in het nieuwe stelsel naartoe gaan. Dat begrijp ik. Maar we krijgen er niet meer geld door.’
- Doreth van den Heuvel -
Wel korten? Niet korten? Sommige fondsen zijn uit de gevarenzone, bij andere blijft het nog even spannend en bij weer andere fondsen speelt het helemaal niet. Drie pensioenfondsbestuurders – van een ondernemingspensioenfonds, een bedrijfstakpensioenfonds en een beroepspensioenfonds - in gesprek over het besluit van minister Koolmees om fondsen meer hersteltijd te geven.
Pensioenfondsen die er niet goed voor staan, krijgen een jaar langer de tijd om te voldoen aan de financiële eisen. Zo hoeven fondsen met een dekkingsgraad van minimaal 90 procent in 2020 niet te korten. Op die manier voorkomt minister Koolmees dat een groot aantal pensioenfondsen volgend jaar de pensioenen moet verlagen. ‘Ik was eerlijk gezegd niet verrast door de brief van de minister’, zegt Edith Schippers, voorzitter van Pensioenfonds DSM Nederland (PDN). ‘Gezien eerdere uitlatingen had ik niet verwacht dat de minister iets aan de rekenrente zou veranderen, maar wel aan de hersteltermijn.’ Doreth van den Heuvel, voorzitter van de Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten (SPF), verwachtte evenmin een aanpassing van de rekenrente. ‘De minister wil voorkomen dat hij iets introduceert dat niet aansluit op waar we in het nieuwe stelsel naartoe gaan. Dat begrijp ik. Maar we krijgen er niet meer geld door.’
Rust
Minister Koolmees schrijft in zijn brief aan de Tweede Kamer dat hij rust wil creëren. ‘Dat is goed, nu er zoiets belangrijks als het pensioenakkoord uitgewerkt moet worden’, vindt Schippers. Van den Heuvel is het daarmee eens. ‘Een jaar rust is goed, want we moeten iedereen meenemen in een enorme transitie. Als we volgend jaar zomer weten wat de keuzes zijn, kunnen we naar het totaalplaatje kijken.’ Tarik Uçar, uitvoerend bestuurslid van het Pensioenfonds Schoonmaak- en glazenwassersbedrijf (BPF Schoonmaak), vindt juist dat het onrustiger wordt. ‘We hebben de deelnemers al meegedeeld dat we moeten korten. Nu hoeft dat misschien niet. Volgend jaar speelt dit weer. Wel, niet, wel, niet. Het is fijn dat de kans op korten kleiner is, maar als je rust wilt, zou deze maatregel twee jaar moeten duren.’
Het blijft spannend
Voor het BPF Schoonmaak blijft het spannend. Uçar: ‘Onze dekkingsgraad ligt rond de 90 procent. Eind oktober zaten we eronder, in november erboven. Voor ons is 31 december een belangrijke datum.’ Van den Heuvel zegt: ‘Het is allemaal zo volatiel, terwijl wij langetermijnorganisaties zijn.’ Uçar beaamt dat. ‘Het is de dagkoers.’ Hij hoopt voor de gepensioneerden dat korten niet nodig zal zijn. ‘Het zou voor hen heel fijn zijn als dat niet hoeft. Bij ons zijn de pensioenen klein. Ongeveer € 100 bruto per maand. Op zo’n laag inkomen betekent wel of niet korten dat je je kleinkinderen wel of niet mee kunt meenemen naar de Efteling.’ Voor PDN is de ministeriële regeling niet relevant, stelt Schippers. ‘Onze beleidsdekkingsgraad ligt op dit moment boven de 100 procent en er zit nog ruimte in de hersteltermijn.’ ‘De onderlinge verschillen tussen pensioenfondsen zijn enorm’, concludeert Van den Heuvel.
‘Bij ons zijn de pensioenen klein. Op zo’n laag inkomen betekent wel of niet korten dat je je kleinkinderen wel of niet mee kunt meenemen naar de Efteling.’
- Tarik Uçar -
‘We werken aan een nieuwe regeling onder het huidige regime, terwijl iedereen in zijn hoofd al bezig is met het nieuwe pensioencontract.’
- Edith Schippers -
Goede afweging maken
Bij SPF ligt de beleidsdekkingsgraad wel onder de 100 procent. ‘Bij ons zijn de pensioenen maar een paar honderd euro. Korten hakt erin’, zegt Van den Heuvel. Omdat SPF op rentestand eind september 2019 niet voldoet aan de VEV-vereiste (vereist eigen vermogen) zou het fonds een half procent per jaar moeten korten. SPF heeft een vaste, onvoorwaardelijke indexatie van 2 procent per jaar. ‘Dan geef je met de ene hand 2 procent indexatie en met de andere hand haal je een half procent terug’, schetst Van den Heuvel. ‘Dat wordt ingewikkeld communiceren.’ En nu? ‘Strikt genomen hoeven we dankzij de ministeriële regeling nu niet te korten. We moeten de discussie nog voeren en een goede afweging maken.’ De minister geeft in zijn brief aan de Tweede Kamer aan dat de VEV-hersteltermijn in 2020 tijdelijk wordt verlengd van tien naar twaalf jaar. ‘Ook dit speelt niet bij PDN’, zegt Schippers. ‘Wij hebben een hersteltermijn van zeven jaar en we zouden kunnen besluiten die te verlengen naar tien jaar, dus twaalf jaar is voor ons niet nodig.’
Lastige beslissingen
Wat betekent de maatregel van de minister voor de pensioenpremies en de opbouwpercentages? Uçar vertelt dat bij BPF Schoonmaak de premie en opbouw in 2020 niet veranderen. ‘Dat was al besloten met de sociale partners. Om onze premiedekkingsgraad op 90 procent te houden, gaan we onze volledige premie-egalisatiereserve gebruiken. Dan is de pot leeg. Ik weet niet hoe onze premie en opbouw er na 2020 uitzien. Daarover moeten we het gesprek met onze sociale partners aangaan.’ Ook SPF had al besloten de premie en opbouw in 2020 niet te veranderen. Voor de jaren daarna staat SPF voor lastige beslissingen. ‘Dat komt door de impact van de nieuwe parameters van de commissie Dijsselbloem. Als we terug willen naar de premiedekkingsgraad van 76 procent – het niveau van begin 2019 – moet de premie in 2025 met 68 procent omhoog. Voor een premiedekkingsgraad van 100 procent moet de premie dan met 121 procent omhoog’, zegt Van den Heuvel. ‘Dat kan gewoon niet.’
Timing ongelegen
Bij PDN speelt een heel ander probleem, vertelt Schippers. ‘Onze pensioenovereenkomst en uitvoeringsovereenkomst lopen af. De nieuwe overeenkomst moet in 2021 ingaan en dan zitten we nog niet in het nieuwe stelsel.’ Dit betekent dat er in juni 2020 binnen de oude regels en kaders afspraken gemaakt moeten worden met de sociale partners. Dan komen dilemma’s over premie en opbouw scherp op tafel, aldus Schippers. ‘En dan komt de vraag voor ons als pensioenfonds: willen en kunnen we dit uitvoeren? Hoe snel en hoe drastisch veranderen de kaders? De timing is zeer ongelegen’, stelt ze. ‘Dan werk je aan een nieuwe regeling onder het huidige regime, terwijl iedereen in zijn hoofd al bezig is met het nieuwe pensioencontract.’
Strengere regels
In zijn brief aan de Tweede Kamer schrijft de minister dat de uitwerking van het pensioenakkoord de hoogste prioriteit heeft. Hij stelt dat de huidige financiële problemen bij verschillende pensioenfondsen opnieuw het belang onderstrepen van een hervorming van het pensioenstelsel. Schippers is er blij mee dat de prioriteit ligt bij de uitwerking van het akkoord. Het is onmogelijk om in de nieuwe overeenkomsten te anticiperen op het nieuwe stelsel. ‘Wat gebeurt er met de rekenrente, wat wordt er afgesproken over de transitie, wat worden de fiscale kaders?’ Ze stelt: ‘Wij hebben grote behoefte aan snelle duidelijkheid.’ Van den Heuvel herkent dat. ‘SPF heeft al een lage opbouw vanwege de vaste indexatie. Onze regeling moet op de schop. Zoals wij het nu geregeld hebben, is niet vol te houden als de spelregels hetzelfde blijven. En de regels worden nog strenger. Wat zijn de mogelijkheden straks? Hopelijk krijgen we daar snel zicht op.’
Uitvoerbaar en uitlegbaar
Verwachten zij dat het vertrouwen van de deelnemers toeneemt nu de kans op verlaging van pensioenen kleiner is? ‘Het is fijn als je pensioen niet omlaag gaat, maar dat is het enige effect’, zegt Uçar. ‘De uitwerking van het pensioenakkoord en de invulling ervan voor je eigen regeling zijn veel belangrijker voor het vertrouwen. Als pensioenfondsen vervullen we een maatschappelijke rol. Je wilt ertoe doen voor de deelnemers. Het gaat erom dat we goede afspraken maken om die taak ook in de toekomst goed te kunnen vervullen.’ Van den Heuvel zegt: ‘Ik hoop dat het niet te ingewikkeld wordt. De kracht zit in de eenvoud. Dan blijft het uitvoerbaar en uitlegbaar.’ Ook Uçar vindt de uitlegbaarheid heel belangrijk. ‘Onder de motorkap zullen altijd ingewikkelde dingen zitten, maar laten we die alsjeblieft onder de motorkap houden.’ Schippers zegt: ‘In het nieuwe pensioenakkoord zal er sneller gekort worden. Maar het mes snijdt aan twee kanten. Er zal ook sneller geïndexeerd worden. Dat begrijpen mensen. Voor het vertrouwen is het des te belangrijker dat er snel een uitwerking ligt.’